Không có ngành di sản

Khái niệm::

Trong 12 ngành công nghiệp văn hoá, không có di sản

Âm nhạc, điện ảnh, mỹ thuật, thiết kế sáng tạo… khi cần "chất liệu dân gian" thì cứ thoải mái bước vào kho chung, tuỳ ý lấy dùng.

Còn bản thân di sản (với cộng đồng gìn giữ, với nghệ nhân, với không gian sống của nó) lại không được đặt vào vị thế một ngành có ưu đãi, cơ chế hay chính sách riêng.
Hệ quả là: ai muốn làm gì thì làm.

Không có guideline về sử dụng, không có khung pháp lý rõ ràng cho phái sinh, biến thể, không có cơ chế chia sẻ lợi ích với chủ thể di sản.

Câu chuyện "trả phí công bằng" cho cộng đồng chỉ có trong mơ.

Trên bề mặt, chúng ta thấy những idol, những show diễn, những sản phẩm nghệ thuật “lấy cảm hứng từ di sản”.

Họ trân trọng ghi một dòng credit cho cộng đồng, cho làng, cho tộc người.

Họ nhận về tràng vỗ tay, những lời ngợi ca "làm sống lại di sản".

Và họ nhận về cả bản quyền tác phẩm, quyền tài sản, doanh thu,…

Còn cộng đồng (chủ thể di sản) vẫn sống chật vật trên chính vùng đất đã nuôi dưỡng những giá trị ấy qua nhiều thế hệ.

Tôi tin nếu có cơ chế, họ không ngại gì san sẻ chút doanh thu cho các quỹ bảo tồn.

Song song, các chính sách thúc đẩy công nghiệp văn hoá lại ưu ái mạnh cho những ngành dễ đo lường doanh thu như nghệ thuật biểu diễn, điện ảnh, âm nhạc, thiết kế sáng tạo…

Di sản, vừa không có ngành với cơ chế riêng, vừa không được hưởng trọn vẹn những ưu đãi chính sách.

Nó bị mặc nhiên coi là mỏ nguyên liệu miễn phí cho các ngành khác khai thác, hơn là một trụ cột cần được đầu tư có chiến lược.

Trong bối cảnh đó, những người âm thầm làm di sản (các nghệ nhân, nhà nghiên cứu, người tổ chức chương trình, doanh nghiệp văn hoá..) vẫn bơi ngược nước. Như bao lâu nay, tất nhiên.

Ngày Di sản (23/11), chúc anh chị em làm di sản luôn chân cứng đá mềm.

Mong mọi người đủ sức khoẻ, đủ niềm tin để tiếp tục bảo tồn và xiển dương di sản văn hoá, ngay cả khi phần thưởng chính sách không có tên anh chị.

Ảnh minh hoạ từ người anh mười lăm năm qua làm di sản. Nói lịch sự là không có lãi

Trích từ:: Phạm Mỹ - Trong 12 ngành công nghiệp văn hoá, không có di...